मेघवाल समाज के गौत्र:-
———————————————
मेघवंश की सकल शाखा-प्रशाखाएं—
________________________________________
प्राचीन क्षत्रियों में, चन्द्र-वंश और सूर्य-वंश, दो प्रमुख वंश माने जाते हैं ! तत्पश्चात् ऋषि-वंश तथा अग्नि-वंश दो वंश और माने गए हैं ; इन्ही चार वंशो से समस्त हिन्दू जाति का प्रादुर्भाव हुआ हैं !
++++++++++++++++++++++++++++++++
चन्द्र वंश -ब्रह्माजी के दस मानसी पुत्रों में अत्री ऋषि के समुन्द्र और समुन्द्र के सोम जिनसे चन्द्र वंश प्रारम्भ हुआ माना जाता है ! इसी वंश में महाराज ययाति हुए जिनके पुत्र यदु हुए जिनके वंशज यदु-वंशी कहलाए और इसी वंश में भगवान कृष्ण का जन्म हुआ ! चन्द्र वंश ने विशेष प्रसिद्धि पाई ! इसी चन्द्र वंश में आगे चलकर दस शाखाओं का निर्माण हुआ जो निम्नवत् हैं :-
1 यादव
2 गोड
3 काबा
4 चन्देल
5 बहती
6 कंवरा
7 तंवर
8 सोरठा
9 कटारिया
10 सूरसेन ।
सूर्य वंश -ब्रह्माजी के पुत्र मरीचि ,मरीचि के कश्यप और कश्यप के विवस्वान (सूर्य) हुए जिनसे सूर्य-वंश का प्रारम्भ हुआ माना जाता है !
इसी वंश में राजा इक्ष्वांकु अधिक प्रसिद्ध हुए हैं , इन्ही इक्ष्वाकु की 51वीं पीढ़ी में राजा दशरथ हुए थे , जिनके पुत्र रामचंद्र ,लक्ष्मण ,भरत,शत्रुघ्न हुए !
इसी सूर्य वंश में भी दस शाखाएं हुई जो निम्नवत् हैं :-
1 गहलोत
2 सिकरवाल
3 बडगुजर
4 कच्छवाहा
5 बनाकर
6 गहरवार
7 राठौड़
8 बडेल
9 बुन्देला
10 निकुम्भ ।
ऋषि वंश – विवस्वान (सूर्य) के पुत्र नाम श्राद्धदेव मनु था ! इनके पुत्र नभग हुए जिनके कुल में राजा अम्बरीश थे , जिन्होंने अपने व्रत के प्रभाव से दुर्वासा मुनि का मानमर्दन किया था ! अम्बरीश के प्रपौत्र रथीतर की स्त्री मदयन्ति ने अंगीरा ऋषि से नियोग करके कई संताने उत्पन्न की , जो ऋषि वंश नाम से प्रसिद्ध हुईं ! ये क्षत्रियों की अपेक्षा श्रेष्ठ मानी गई हैं ! इसी ऋषि वंश में 12 वंश प्रचलित हुए:-
1 सेंगर
2 गौतम
3 विसेन
4 चमार गौड़
5 ब्राहमण
6 भटगोड
7 राजगोंड
8 दीक्षित
9 दिन दीक्षित
10 बिलकेत
11 बलखेरिया
12 कनपुरिया ।
अग्नि वंश – त्रैता और द्वापर की संधि के समय जब परशुरामजी ने 21 बार युद्ध करके पृथ्वी को नि :क्षत्रिय कर दिया तब परशुरामजी महर्षि वसिष्ठ आदि ऋषियों ने अर्बुगिरी (आबू पर्वत) पर एक वृहद् यज्ञ किया । उस यज्ञ कुंड से चार पुरुष प्रकट हुए !
1 चौहान
2 पडिहार (प्रतिहार)
3 सोलंकी (चालुक्य)
4 पंवार (परमार) ।
यज्ञ की अग्नि से प्रकट होने के कारण ये अग्नि वंशीय (हुतासणी) कहलाए ! बौद्ध धर्म के आरम्भ में ही इस वंश का निर्माण हुआ था !
दोहा –
दस रवि , दस चन्द्र से , द्वादस ऋषि प्रमाण !
चार वंश हुतासनी (अग्निवंश) ,ये छतीस बखान !!
×××××××××××××××××××××××××××××××××
इन छतीस वंशो से ही समस्त हिन्दू समाज का प्रदुभाव हुआ है !
×××××××××××××××××××××××××××××××××
×××××××××××××××××××××××××××××××××
इन छतीस वंशो से पूर्व 16 वंश ऋषियों के माने जाते हैं !
1 मरीचि
2 अत्रि
3 अगस्त
4 आदरा
5 वसिष्ठ
6 अंगीरा
7 भारद्वाज
8 पाराशर
9 मातंग
10 धानेश्वर
11 मह्चंद
12 जोगचंद
13 जोगपाल
14 मेघपाल
15 गरवा
16 जयपाल ।
इन सोलह वंशो सहित कुल 52 वंश होते हैं !
दोहा –
आठ बीस ऋषि गोत्र हैं ,चार अग्नि प्रमाण !
दस रवि ,दस चन्द्र से ,पुरे बावन जाण!!
फिर इनकी शाखा-प्रशाखाओं द्वारा समस्त हिन्दू-समाज का विस्तार होता गया और बढ़ते -बढ़ते आज हजारो जातियों में विभक्त हो गया !
मेघवाल जाति के लिए लिखित आलेखों में उपरोक्त वंश – उपवंश किसी न किसी रूप में अधिकतर पाए जाते हैं !
क्षत्रियो में मुख्यतः 18 जातियां जाती हैं :-
1 गहलोत
2 कचवाहा
3 राठौड़
4 यादव
5 चौहान
6 पंवार (परमार)
7 सोलंकी
8 पडिहार (प्रतिहार)
9 चावड़ा
10 तंवर
11 गौड़
12 चन्देल
13 दहिया
14 मकवाना
15 जोहिया
16 बडगुजर
17 पड़वाडिया
18 टांक ।
#############################
1. मरीचि ऋषि (सूर्यवंश) गहलोत की शाखा-प्रशाखा के 22 गौत्र :-
1 गहलोत (गहलोत्या)
2 ओस्तिवाल
3 गोदा
4 देवागान्वा
5 खिंवासरा
6 कंसड
7 करसंड
8 कलसड
9 करसिन्धु
10 खारड़िया
11 ख्याली
12 खांड
13 खलेरी
14 गहलोत्रा
15 शिसोदिया
16 चूहड़ा
17 बिकुंधा
18 गोंरा
19 खांडपा
20 धोधावत
21 राणवा
22 तालपा ।
2. मरीचि ऋषि सूर्य वंश कछवाहां के 7 गौत्र :-
1 कछवाहां
2 सिंगला
3 छेडवाल
4 खोहवाल
5 कंसुबा
6 कन्हड़
7 मीणा ।
3. मरीचि ऋषि सूर्य वंश राठौड़ के 8 गौत्र :-
1 राठौड़ (राठोडया)
2 सोनगरा
3 लोयमा
4 म्हायच
5 बांदर
6 जोधा
7 बागडा
8 अजेर्या ।
4. अत्रि ऋषि चन्द्र वंश यादव में 46 गौत्र :-
1 यादव (यादवा)
2 भाटी (भाटिया)
3 कडेला
4 किलान्या
5 कलिरावण
6 कलेचा
7 कालवा
8 कडवासरा
9 कालेरा
10 काहनीवाल
11 कोहली
12 खामिवास
13 खुडिवाल
14 जाम
15 खोबडा
16 गरडवा
17 जनागल
18 दावा
19 देवाला
20 देहरावरिया
21 देपन
22 पटीर
23 पाटोधा
24 बरवड
25 बलायच
26 बरडोयिय
27 बारुपाल
28 बाजडा
29 भाल्याण
30 बेगड
31 महरडा
32 लालर
33 साऊं
34 निलड
35 पूनड
36 कांवल्या
37 सिंहमार
38 खामिवाल
39 झाटीवाल
40 खोखर
41 पलास्या
42 बुडिया
43 आयच
44 अंणख्या (इणखिया )
45 खुन्वारा
46 खत्री ।
5. अत्री ऋषि चंद्र वंश (तोमर) के 16 गौत्र :-
1 तंवर
2 बुडगाँवा
3 मोलोधा
4 लहकारा
5 जावाल्या
6 गोठण
7 गोठणवाल
8 सलोर्या
9 गोठिया
10 गोरावत
11 गोयल (गुहिल)
12 गोरख्या
13 ढल
14 केलवाल
15 ढाइवाल
16 गोरवा (गुरवा) ।
6. विश्वामित्र ,ऋषि वशिष्ठ आदि अग्नि वंश चौहान के 33 गौत्र :-
1 चौहान (चुहान्या ,चुंडा)
2 इडिवाल
3 गोठवाल
4 मोमत्या
5 कंकेडिया
6 नारनोल्या
7 भटान्या
8 जेवर्या
9 सोगण
10 काला
11 पटीर
12 खती
13 जिलोया
14 जिणवाल
15 निमडया
16 बरोला
17 नरवाण
18 सोलेरा
19 निजरान्या
20 निरवाल
21 निरवाणि
22 खिची
23 खारडधा
24 नाल्या
25 चाहिल
26 भालोत
27 सांचोर्या
28 सामर्या
29 भदोर्या
30 नाडोल्या
31 चाहिल्या
32 शिंदर्या
33 पटीर ।
7. अग्नि वंश पंवार से 24 गौत्र :-
1 पंवार
2 मोरोड्या
3 दायपन्नु
4 जाटावत
5 बडला
6 लोजडीवाल
7 सुवटवाल
8 लाडणा
9 महरान्या
10 टिकावत
11 बोच्या
12 सिला
13 भंवरेटा (भुरटिया)
14 कथ्नोरिया
15 सांखला
16 चणिया
17 सोडा
18 सरावता
19 गुणपाल
20 सेजु
21 खान्भ
22 जाटीवाल
23 सियाल
24 सुवाल ।
8. अग्नि वंश सोलंकी के 4 गौत्र :-
1 सोलंकी
2 स्यालवा
3 सुंवालिया
4 बावल्या ।
9. अग्नि वंश पडिहार के 15 गौत्र:-
1 पड़ीहार
2 कदणोच्या
3 कलशी
4 कडवासरा
5 कावडया
6 किराड़
7 करडीवाल
8 किकरालिया
9 कडेचा
10 कडेलिया
11 कुलरिया
12 गुराहिया
13 गुजरान्या
14 जेठान्या
15 नाथड़ीवाल ।
10. गौड़ राजपूतों के 5 गौत्र :-
1 गौड़
2 गंडेर
3 गंडे
4 गँवा
5 गंढीर ।
11. पराशर ऋषि चंदेल राजपूतों के 4 गौत्र :-
1 चांदेल
2 पावटवाल
3 चंदेला
4 चंडेला ।
12. मकवाना राजपूतों के 2 गौत्र :-
1 मकवाना
2 मकाना ।
13. दधिची ऋषि सूर्यवंश राठौड़ खांप दहिया के 3 गौत्र :-
1 दहिया (दीया)
2 अडान्या
3 भुन्गरिया ।
14. अग्नि वंश चौहान खांप जोहिया के 2 गौत्र:-
1 जोहिया
2 घरट ।
15. सूर्यवंश बडगुजर का 1 गौत्र :-
1 बडगुजर ।
16. पड़वाड़ीया का 1 गौत्र:-
1 पड़वाड़िया ।
17. नाग वंशी टांक के 3 गौत्र :-
1 नागवा
2 टांक ।
साभार —-मेघवंश इतिहास (ऋषि पुराण)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷
÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷÷
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
मेघवाल गौत्र:-
1 आयच
2 आसोपिया
3 आडान्या
4 अरटवाल
5 बङल/बिङला
6 बदरिया
7 बारङा
8 बागेच
9 बाघेला
10 बागराना
11 बजाङ
12 बलाच
13 बामणिया
14 बाणिया
15 बाण्यत
16 बारडा
17 बरी
18 बारुपाल
19 बरवङ
20 बावल्या
21 बावरा
22 बेघङ
23 बेरिया
24 बेरवा
25 भादरु
26 भद्राङ / य़ादव
27 भडसिया
28 बागराना
29 भानाल
30 भटान्या
31 भाटी / भाटीया
32 भटनागर
33 भायलान
34 भियावार
35 भिन्डल / बिडल
36 भोलोद्या
37 बिकुन्दिया
38 बिराईच
39 बोखा / बृजवाल
40 बुङगया
41 बुगालिया
42 चाहिल्या
43 चन्देल
44 छटवाल
45 चूहङा
46 चौहान
47 चूहङा
48 दहिया
49 दानोदिया
50 देऊ
51 देपन
52 देवपाल
53 धणदे
54 धान्धु / धान्धल
55 धाणिया
56 धूमङा
57 ढोर
58 दिवराया
59 ढिय
60 एपा
61 गाडी
62 गन्डेर
63 गांधी
64 गरवा
65 गहलोत /गहलोतिया
66 गेंवा
67 घोटण
68 गोदा
69 गोगलु/गोगली
70 गोयल
71 गुजरिया
72 गुलसर / गुलसठ
73 गुनपाल
74 हालु
75 हाटेला
76 हेवाल
77 हिंगङा
78 हिंगोलिया
79 ईनाण्या
80 ईणकिया / ईणखिया
81 ईन्दलिया
82 जाम
83 जैपाल
84 जलवाणिया
85 जनागल / जुनागल
86 जतरवाल
87 जावन
88 जायल
89 जोधा
90 जोधावत
91 जोगल
92 जोगचन्द
93 जोगु
94 जोरम्
95 जोया
96 जुईया
97 कङेला
98 कजाङ
99 काला
100 कांटिवाल
101 कर्णावत
102 कटारिया
103 कथिरिया
104 कट्टा
105 खाल्या
106 खाम्भु
107 खंजानिया
108 खारङिया
109 खत्री
110 खीची
111 खिमयादा
112 खिंटोलिया
113 कोचरा / कोचर / केश्वर
114 कोडेचा
115 कुन्नङ
116 लडाणा
117 लखटिया
118 लालणेचा
119 लवा / लोहिया / लहवा
120 लिखणिया / लखानी
121 लीलड़
122 लूना
123 लोथिया
124 माचर
125 मंगलेचा
126 मेहरड़ा
127 महरनया
128 मकवाणा
129 मांगलिया
130 मांगस
131 मरहङ
132 मरवण
133 मेहरङा / मेहरा
134 मेलका
135 मेव
136 मोबारसा
137 मोहिल
138 मोयल
139 मुछा
140 नागोङा
141 निंबङिया
142 पङिहार
143 पलास्या
144 पालङिया
145 पन्नु
146 पंवार / परमार
147 पारंगी
148 पङिहार
149 पारखी
150 पातलिया
151 पतीर
152 पावटवाल
153 पिपरलिया
154 पूनङ
155 राडिया
156 राहिया
157 राणवा
158 रांगी
159 राठी
160 राठोङिया / राठौङ
161 रोहलन / रोलन
162 रोलिया
163 सामर्या
164संडेला
165 सांखला
166 सीमार
167 सेजु
168 शपूनिया / छपूनिया
169 शेवल
170 शोर्य
171 सिधप
172 सिंडार्या
173 सिंगङा
174 सोडा / सोडिया
175 सोलंकी
176 सोनेल
177 सूटवाल
178 सुमारा
179 सुणवाल
180 तालपा
181 तनाण
182 तंवर
183 तिङदिया
184 टुंटिया
185 तुर्किया
186 वर्मा
मेघवाल गौत्र:-
1 आयच
2 आसोपिया
3 आडान्या
4 अरटवाल
5 बङल/बिङला
6 बदरिया
7 बारङा
8 बागेच
9 बाघेला
10 बागराना
11 बजाङ
12 बलाच
13 बामणिया
14 बाणिया
15 बाण्यत
16 बारडा
17 बरी
18 बारुपाल
19 बरवङ
20 बावल्या
21 बावरा
22 बेघङ
23 बेरिया
24 बेरवा
25 भादरु
26 भद्राङ / य़ादव
27 भडसिया
28 बागराना
29 भानाल
30 भटान्या
31 भाटी / भाटीया
32 भटनागर
33 भायलान
34 भियावार
35 भिन्डल / बिडल
36 भोलोद्या
37 बिकुन्दिया
38 बिराईच
39 बोखा / बृजवाल
40 बुङगया
41 बुगालिया
42 चाहिल्या
43 चन्देल
44 छटवाल
45 चूहङा
46 चौहान
47 चूहङा
48 दहिया
49 दानोदिया
50 देऊ
51 देपन
52 देवपाल
53 धणदे
54 धान्धु / धान्धल
55 धाणिया
56 धूमङा
57 ढोर
58 दिवराया
59 ढिय
60 एपा
61 गाडी
62 गन्डेर
63 गांधी
64 गरवा
65 गहलोत /गहलोतिया
66 गेंवा
67 घोटण
68 गोदा
69 गोगलु/गोगली
70 गोयल
71 गुजरिया
72 गुलसर / गुलसठ
73 गुनपाल
74 हालु
75 हाटेला
76 हेवाल
77 हिंगङा
78 हिंगोलिया
79 ईनाण्या
80 ईणकिया / ईणखिया
81 ईन्दलिया
82 जाम
83 जैपाल
84 जलवाणिया
85 जनागल / जुनागल
86 जतरवाल
87 जावन
88 जायल
89 जोधा
90 जोधावत
91 जोगल
92 जोगचन्द
93 जोगु
94 जोरम्
95 जोया
96 जुईया
97 कङेला
98 कजाङ
99 काला
100 कांटिवाल
101 कर्णावत
102 कटारिया
103 कथिरिया
104 कट्टा
105 खाल्या
106 खाम्भु
107 खंजानिया
108 खारङिया
109 खत्री
110 खीची
111 खिमयादा
112 खिंटोलिया
113 कोचरा / कोचर / केश्वर
114 कोडेचा
115 कुन्नङ
116 लडाणा
117 लखटिया
118 लालणेचा
119 लवा / लोहिया / लहवा
120 लिखणिया / लखानी
121 लीलड़
122 लूना
123 लोथिया
124 माचर
125 मंगलेचा
126 मेहरड़ा
127 महरनया
128 मकवाणा
129 मांगलिया
130 मांगस
131 मरहङ
132 मरवण
133 मेहरङा / मेहरा
134 मेलका
135 मेव
136 मोबारसा
137 मोहिल
138 मोयल
139 मुछा
140 नागोङा
141 निंबङिया
142 पङिहार
143 पलास्या
144 पालङिया
145 पन्नु
146 पंवार / परमार
147 पारंगी
148 पङिहार
149 पारखी
150 पातलिया
151 पतीर
152 पावटवाल
153 पिपरलिया
154 पूनङ
155 राडिया
156 राहिया
157 राणवा
158 रांगी
159 राठी
160 राठोङिया / राठौङ
161 रोहलन / रोलन
162 रोलिया
163 सामर्या
164संडेला
165 सांखला
166 सीमार
167 सेजु
168 शपूनिया / छपूनिया
169 शेवल
170 शोर्य
171 सिधप
172 सिंडार्या
173 सिंगङा
174 सोडा / सोडिया
175 सोलंकी
176 सोनेल
177 सूटवाल
178 सुमारा
179 सुणवाल
180 तालपा
181 तनाण
182 तंवर
183 तिङदिया
184 टुंटिया
185 तुर्किया
186 वर्मा
अन्य प्रकार से मेघवाल गौत्र :-
राँगी डाँगी आदरा जैपाल जोगचन्द आयच आसोपिया आडान्या अरटवाल बडलबिडला बदरिया बारडा बागेच बाघेला बागराना बजाड बलाच बरार बामणिया बाणिया बाण्यात बरी बारूपाल बरवड बावल्या बावरा बाजक बेघड बेरिया बेरवा भादरू भद्रावयादव भडसिया भानाल भाटाल्या भाटी भाटीया भटनागर भायलान भियावार भिन्डल बिडल भोलोद्या बिकुन्दिया बिराईच बोखा ब्रजपाल बुङगया खुगालिया विरास चाहिल्या चन्देल छटवाल चूहडा चौहान दहिया दानोदिया देऊ दोपन देवपाल धणदे धान्धु धाणिया धूमडा धर्माणी ढोर दिवराया दादालिया ढिय एपा गाडी गन्डेर गाँधी गरवा गहलोत गेँवा घोटल गोदा गोगलु गोयल गुजारिया गुलचर गुनपाल हालु हाटेला हेवाल हिँगडा हिँगोलिया ईनाण्या ईणकिया ईन्दलिया जाम जलवाणिया जनागल जतरवाल जावन जायल जोधा जोधावत जोगल जोगु जोरम जोया जुईया कडेला कजाड काला कांटिवाल कर्णावत काबा कटारिया कथिरिया कट्टा खाल्या खाम्भु खंजानिया खारडिया खत्री खीँची खिमयादा खिँटोलिया कोडेचा कोचर कुन्नड लडाना लखटिया लालणेचा लहवा लोहिया लिखणिया लखानी लीलड लूना लोथिया माचर मंगलेचा मेहरडा महरनया मकवाणा मांगलिया मांगस मरहड मरवण मेहरा मेलका मेव मेई मोबारसा मोहिल मोयल मुछा नागोडा निँबडिया परिहार पलास्या पालडिया पन्नु परमार पारंगी पारखी पातलिया पतीर पावटवाल पिपरलिया पूनड राडिया राहिया राणवा राठी राठौड रोलन रोलिया सामर्या संडेला साँखला सीमार सिंडार्या सेजु छपूनिया शेवल शोर्य सिधप सोनेल सूटवाल सोडा सोलंकी सुमारा सूणवाल तालपा तनाण तंवर तिड़दिया टुंटिया तुर्किया वर्मा
——————————————
Super
ReplyDelete